Een grote drijfveer voor de opstand was het
recht op gewetensvrijheid geweest

Het recht om het eigen protestantse geloof te mogen belijden
dat wreed door de katholieke spaanse
inquisitie werd onderdrukt

Maar voor de fanate calvinistische dominees
ging het al lang niet meer om gewetensvrijheid
De mens was verdoemd !`
Dat stond in de bijbel
En het ene ware gezuiverde geloof moest zegenvieren

Zelfs over een heel klein beetje vrije wil viel met hen niet te praten

Iedere afwijking van de zuivere leer moest
worden uitgebannen

De leidse hoogleraar Vorstius had het zelfs gewaagd aan de Goddelijkheid van Jezus te twijfelen
Hij was een ketter en moest het land worden uitgezet

Oldenbarnevelt die zijn benoeming had
gesteund werd belasterd en zwart gemaakt

Hij zou heulen met de Spanjaarden en
het land aan hen willen verkopen

Het ene ware geloof moest - tegen Oldenbarnevelts wil -
aan de hele natie worden opgelegd
En elk ander geloof moest worden verboden
en verbannen

De dominees kregen steun van Jacobus 1

Die was al hoofd van de engelse kerk en wilde
ook wel hoofd van de nederlandse kerk worden

Oldenbarnevelt verweerde zich fel
Willem de Zwijger had juist zwaar voor godsdienstvrijheid gevochten
Dat recht was in de Unie van Utrecht vastgelegd

Ook maakte hij zich grote zorgen over
de situatie in Europa
De keizer en de katholieke koningen verenigden zich om ieder protestantisme te verdelgen

Een grote oorlog in heel Europa dreigde
uit te breken
Tevergeefs probeerde Oldenbarnevelt alle protestanten tegen dit gevaar te verenigen

Prins Maurits had zich lange tijd van de godsdiensttwisten afzijdig gehouden
Ik ben krijgsman en geen godgeleerde
had hij gezegd

Hij ging naar de kerk bij Johannes Uitenbogaert
een gematigd dominee die bevriend was met Oldenbarnevelt

Maar de ongetrouwde Maurits had
een rijk liefdesleven
en Uitenbogaert sprak hem hierover
een keer vermanend toe
Maurits was daarop heel kwaad geworden

Vanaf toen steunde hij openlijk het kamp
van de fanate dominees
Heel zijn gewicht legde hij voor hen in de schaal

Het volk werd vanaf de kansel opgehitst
en overal in het land braken rellen uit
Bij kerken werden ruiten ingegooid en
vernielingen aangericht

In Leiden was de situatie zo ernstig
dat het stadhuis moest worden verschanst

Met steun van Maurits werd de lastercampagne tegen Oldenbarnevelt steeds feller
Schatten geld zou hij van de Spanjaarden ontvangen

Hij was een papist, een antichrist ...

Om de rellen te beteugelen stond Oldenbarnevelt de hollandse steden toe
eigen milities met 'waardgelders' aan te nemen

Maar als kapitein-generaal van het leger
kon Maurits dit niet laten gebeuren
Zijn gezag als opperbevelhebber werd
aangetast!

Heel zijn strategisch vernuft gebruikte hij
En in stad na stad verving hij het bestuur
door aan hem getrouwen

In Utrecht dankte hij met grote overmacht
de waardgelders af

Al hun wapens legden zij voor hem neer
En de raadspensionaris Gilles van Ledenberg
die Oldenbarnevelt trouw was gebleven
werd gevangen genomen

Vrienden van Oldenbarnevelt waarschuwden
hem om te vluchten

"Ja, er zijn slechte mensen", antwoordde hij

Hij weigerde om weg te gaan

En op 29 augustus 1618 werd ook hij
gevangen genomen